Aantrekkingskracht tussen broer en zus

Als één man als donor meerdere kinderen kan verwekken, wat gebeurt er dan als die kinderen elkaar ontmoeten? Het is een risico waar de overheid zich moeilijk tegen kan wapenen. Het toenemende aantal kinderen dat verwekt wordt met een donoreicel of donorsperma, een activiteit die door de staat wordt gereguleerd, is een heel andere zaak. Sommige spermadonoren zijn opmerkelijk productief: onlangs is gebleken dat er meerdere mannen in Nederland zijn die elk minstens honderden kinderen hebben verwekt via het doneren van hun sperma.

In Nederland is er een limiet: spermadonoren mogen sperma doneren aan maximaal twaalf families. Er is echter geen limiet op het aantal kinderen in elk gezin, vandaar het aantal mannen met absurd grote aantallen nakomelingen. Daarnaast is er op dit moment geen inzicht op of doneren in een andere kliniek doneren of dat ze als privé donor aan de slag gaan. Het is ook niet duidelijk hoe goed de regels worden gehandhaafd.

Veel kinderen die verwekt zijn met donoreieren en sperma zullen zich daar niet eens van bewust zijn; het is aan de ouders die hen opvoeden of ze het ze vertellen of niet. Dit is in het geval als kinderen worden opgevoed door een moeder en vader. De wet is sinds 2004 gewijzigd om kinderen die de leeftijd van 16 jaar bereiken het recht te geven om de identiteit van een sperma- of eiceldonor te achterhalen, dus sinds 2020 krijgen alle donorkinderen die informatie waarmee zulke kinderen kunnen voorkomen dat ze in een incestueuze relatie terechtkomen. Al moet alle broers en zussen zich dan wel melden. Maar de informatie zal niet vanzelfsprekend aan hen worden gegeven en er zal geen verplichting voor hen zijn om ernaar te zoeken.

De kans op accidentele incest lijkt in eerste instantie misschien geruststellend klein. Gezien er enorme aantal kinderen dat met donorsperma wordt geboren, worden de kansen echter wel groter. Neem een man die dertig kinderen heeft verwekt. Het risico dat minstens één van zijn kinderen een incestueuze relatie aangaat, loopt op tot één op 18.000.

Hierbij wordt ervan uitgegaan dat het gebruik van donorsperma wijd verspreid is over het land en dat de verhoudingen willekeurig zijn. Geen van beide is het geval. Donoren worden vaak fysiek gematcht met de mensen aan wie ze doneren, met als gevolg dat de kans groter is dat het in dezelfde gemeenschap en hetzelfde deel van het land wordt gebruikt waar het wordt gedoneerd. Dit is in Nederland wel het geval, sinds je als wensouder een kans hebt bij de dichtstbijzijnde kliniek waar je woont. Wat de willekeur van relaties betreft, bestaat er een fenomeen dat bekend staat als genetische seksuele aantrekkingskracht. In de meeste gevallen ervaren kinderen die als jonge kinderen samen in nauwe fysieke nabijheid zijn grootgebracht, later in de volwassenheid geen aantrekkingskracht tot elkaar. Het is een fenomeen dat bekend staat als het Westermarck-effect en het blijkt niet alleen van toepassing te zijn op broers en zussen, maar ook op niet-verwante kinderen die zijn opgegroeid in gemeenschappelijke omgevingen zoals een kibboets. Maar waar broers en zussen apart worden opgevoed en elkaar eerst als volwassenen ontmoeten, ervaren ze geen enkel Westermarck-effect. Integendeel, het is gebleken dat vooral zij elkaar seksueel aantrekkelijk vinden.

Een van de bekendste gevallen is een Duits echtpaar, Patrick Stübing en Susan Karolewski, broers en zussen die door verschillende families zijn geadopteerd en die elkaar pas ontmoetten toen hij 24 was en zij 16. Ze kregen vier kinderen – van wie er twee zijn naar verluidt een handicap hebben – ondanks dat hun gezinsleven werd onderbroken door verschillende gevangenisstraffen die Stübing had uitgezeten wegens incest.

De Stübing-zaak dwong het Duitse liberale establishment, in de vorm van de nationale ethische raad, om de kwestie van incest aan te pakken. Maar toen dit orgaan in 2008 bijeenkwam, stemden veertien leden voor intrekking van de wet tegen incest, waarbij negen leden zeiden dat deze wet moest blijven bestaan en twee onthoudingen. De redenering van degenen die voor intrekking stemden is fascinerend: zij voerden aan dat er geen wet bestond tegen niet-broers en zussen met genetische afwijkingen als gevolg van trouwen en het krijgen van kinderen. Het is dus discriminerend om broers en zussen te verbieden dit te doen, zelfs als dit een groot risico op erfelijke ziekten met zich meebrengt. Met andere woorden, ze probeerden de kwestie, zoals zoveel andere zaken nu, terug te brengen tot een kwestie van gelijkheid.

Dit verklaart misschien de onwil van autoriteiten om zelfs maar rekening te houden met het risico van accidentele incest via donorsperma en eiceldonatie. Geen enkele regering is dapper genoeg geweest om zich te bemoeien met een proces dat alleenstaande vrouwen en koppels van hetzelfde geslacht in staat stelt kinderen te krijgen (van wie er in het laatste geval één de natuurlijke ouder is).

Nederland is niet zo slecht als de VS, waar er geen limiet is op het aantal kinderen of gezinnen dat een enkele spermadonor kan verwekken. Echter zien we wel sinds kort dat Volgens het Donor Sibling Register, dat mensen helpt hun broers en zussen op te sporen, zijn spermadonoren daar geschokt toen ze ontdekten dat ze meer dan 200 kinderen hadden verwekt. Er zijn ook gevallen geweest waarin klinieken openlijk aanzetten tot incestueuze conceptie.

Incest en genetische aantrekkingskracht bij donorkinderen Mensen in de media, wensouders maar ook donorkinderen vragen zich vaak of hoe groot de kans is om in contact te komen met een onbekende broer of zus zonder dat ze het weten. Laat staan dat ze hen aantrekkelijk vinden. Deze kans is er zeker wel. Tot nu toe heb ikzelf van drie momenten gehoord in de media gehoord waar een donorkind aantrekkingskracht had tot een ander donorkind van dezelfde donor.